Midillili Seramik Sanatçısı Yiannis Hatzigiannis ve oğlu Dimitris Hatzigiannis’in ‘Başladığı yere geri dönüş…’ isimli seramik sergisi, sanat severler ile buluşuyor. 28 Ekim 2016 saat 17.30’da Çanakkale Seramik Müzesi’nde açılacak olan sergi, 23 Aralık 2016 tarihine kadar devam edecek.
“Başladığı yere geri dönüş…”
Yaşanan savaşlar ve bu savaşların etkilediği insanların yaşadıkları göçler, kültür değişimleri oluşturmuştur. Yunanistan ile yapılan mübadele ile, Rum kökenli bir kısım üreticiler, seramik üretiminin bir kısmını da beraberlerinde yurt dışına taşımışlardır. Midilli çömlekçiliği, Anadolu ve Ege adaları arasında yaşanan kültür sentezi sonucu oluşup gelişmiş bir halk sanatıdır. Çanakkale’den Midilli’ye ve Midilli’den de Çanakkale’ye göçen insanlar arasında yer alan seramik üreticileri, yeni yerleştikleri bölgelere, seramik üretme geleneklerini de taşımışlar ve bu farklı bölgelerin özellikleriyle harmanlayarak yeni bir sentez oluşturmuşlardır. Gerçekleşen bu sentez sonucunda, günümüzde azalarak da olsa devam eden geleneksel çömlekçilik ürünlerini, hem Çanakkale’de hem de Midilli adası üretimi seramiklerde bulabilmekteyiz. Özellikle Yunanistan’ın Midilli adasında bulunan pek çok çömlekçi ve seramikçi, günümüzde geleneksel Çanakkale seramiği etkili çağdaş seramikler üretmektedirler. Seramiğin oluşturduğu bu bağ iki kıyı arasında yaşanan sürekli hareketliliğin bir parçasıdır ve bizlere günümüzde devam eden benzerliklerin tanıkları olarak varlıklarını sürdürmektedir.
1933 doğumlu ve ailesinde dedesi ve babasından sonra 3. kuşak çömlekçilik mesleğini sürdüren Yiannis Hatzigiannis kuzeydoğu Ege’nin incisi Midilli Adasının yaşamakta olan en önemli çömlekçi ustalarındandır. Olimpos Dağının eteklerindeki Agiasos köyündeki atölyesinde pek çok çırak yetiştirmiştir. 1970 doğumlu olan Dimitris Hatzigiannis, 1994 den beri babası Yannis Hatzigiannis ile birlikte Agiasos’taki atölyelerinde çalışmaktadır.
Yiannis Hatzigiannis’in büyük dedesi Simeon 17. yüzyılda Çanakkale’de çömlekçilik yapan bir Osmanlı vatandaşıdır. Simeon 40 yaşında ölünce çömlekçilik mesleğini oğlu Anastasis devam ettirmiştir ve 1911 de Çanakkale’den Midilli’ye göç ederek 1926 da kendi atölyesini açmıştır. Şekillendirdiği ürünlerde geleneksel ada üslubu ile geleneksel Çanakkale geleneğini harmanlayarak kendine has özel bir stil oluşturmuştur. Anastasis’ten sonra baba mesleğini sürdüren en küçük oğul Yiannis, sahip olduğu yetenek, sır ve dekor becerileri sayesinde ürettiği seramiklerde adeta bir devrim yaparak kendine has özgün seramikler üretmiştir.
4. kuşak çömlekçi olan 1970 doğumlu Dimitris Hatzigiannis dede mesleğini 1995 yılından beri devam ettirmektedir. 8 yaşından beri resimle uğraşan Dimitris seramik alanında Berlin ve Tasmanya’dan kazandığı 2 adet uluslararası ödülü bulunmaktadır. Aile mesleğini Londra, Kıbrıs ve Türkiye’ye giderek tanıtmıştır. Dimitris aslen jimnastik eğitimi almış olmasına rağmen, kile olan sevgisi nedeniyle seramikle uğraşmayı tercih etmiştir. 1996-2000 yılları arasında Agiasos’taki seramik okulunda 4 yıl eğitmenlik yapmış, ayrıca 1997 de Agiasos’ta Mesleki eğitim okulu ve Midilli Adası Halk eğitim komisyonu işbirliği ile gerçekleştirilen “Integration” seminerie eğitmen olarak katılmıştır. 2003 de Yunanistan’ın KOBİ en iyi genç işyeri 2.lik ödülü kazandı. 2007 de babsı ile birlikte Akdeniz Üniversitesi G.S.F. Seramik bölümünde çalıştay gerçekleştirdi. 1995 yılından beri Midilli Adası’nda Mantamados’da düzenlenen Panlesvian seramik sergisine babası ile birlikte ürettikleri seramiklerle katılmaktadırlar.
Günümüzde Hatzigiannis atölyesinde modern elektrikli çömlekçi tornaları ve seramik fırını kullanılmaktadır. Ürettikleri seramikler günlük kullanım seramikleri, dekoratif ve mimari seramikler olarak 3 temel gruptadır. Şekillendirdikleri biçimlerde antropomorfik ve zoomorfik yorumlamalar oldukça ilgi çekici olup, bunların bir kısmında geleneksel Çanakkale seramiklerinin etkileri de görülebilmektedir. Atölyede üretilen duvar tabağı grubunu oluşturan seramikler, diğer seramiklerde olduğu gibi polikrom sır altı tekniğinde dekore edilmişlerdir. Ele alınan konular genellikle günlük yaşamdan sahneler ve dini tasvirlerdir. Hatzigiannis’ler çömlekçi tornasında şekillendirdikleri hacimli seramiklerinde de sır altı polikrom dekor tekniğini kullanılmaktadırlar. Özellikle geleneksel Çanakkale seramiklerinden olan at başlı testi yorumlamaları çok ilginç ve çeşitlidir. Yüzeylerde plastik olarak eklenmiş rölyefli unsurlar çok çeşitlilik göstermektedir.
Çanakkale seramiklerinde sıklıkla görülen benzer biçimler at başlı, kuş başlı, ördekbaşlı testi, sirkelik (simit gövdeli form), ibrik, yağ ibriği, düğün testisi gibi seramik formları günümüzde tercih edilen örneklerdendir. Midilli’deki simit gövdeli sirkelik biçiminin, Dimitris Hatzigiannis, tarafınca üretilmektedir. Ayrıca at biçimli testi çeşitlemelerinin de Hatzigiannis atölyesince üretilerek, günümüz Çanakkale örnekleri ile ilginç benzerlikler kurulduğu söylenebilir. Benzer seramiklerin üretiminde Midilli’li çömlekçi ustaların Çanakkale seramiklerinin bire bir replikalarını üretme derdinde olmadıkları anlaşılabilmektedir. Belirli noktalarda Çanakkale seramiklerinin biçimlerden yararlanırlarken, belirli noktalarda da dekor unsurlarından yararlanmayı tercih etmekte oldukları gözlenmiştir. Bu durumu üretilen her ürün için genellemek doğru olmayacaktır. Adanın kendine has yaşam tarzı, günlük alışkanlıklar ve kişisel zevklerle harmanlanan veriler, seramik üretiminde çömlekçilerin kendilerine has bir üslup oluşturmalarını sağlamıştır.
M.Fatih Karagül
Küratör
Bu metin M. Fatih Karagül’ün “Çanakkale Ve Midilli Adası Arası Seramik Öyküsü”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, ss.85-105, 2013 makalesi ve “Geleneksel Çanakkale Seramiklerinin, Midilli Adası Seramiklerine Olan Etkileri ve Günümüzdeki Durumu” V. International Turkic Art, History and Folklore Congress, Comrat, 2016, bildirisi ve Dimitris Hatzigiannis ile gerçekleştirdiği görüşmelerden derlenmiştir.
